مزایده

اصول و قوانین مزایده چیست؟

روش های برگزاری مزایدات کدامند؟

شاخص های مزایده چیست؟

معایب و محاسن مزایدات چیست؟

آیا سایت دولتی برای مزایدات و مزایده وجود دارد؟

تفاوت پیمان های مبتنی بر رقابت با توافق در چیست؟

نحوه شرکت در مزایده چگونه است؟

اصطلاحات رایج در مزایده چیست؟

 همراه با مشاور ثبت آنلاین برای آگاهی از مزایدات

 تعریف مزایده

طبق یک تعریف کلی بستن قراردادهای اداری به دو صورت انجام می پذیرد:
گروه اول: پیمان‌های مبتنی بر رقابت مانند مزایده
گروه دوم: پیمان‌های مبتنی بر توافق

پیمان های مبتنی بر رقابت

۱-روش مناقصه

در مناقصات ،کمترین قیمت معیار و ملاک معامله خواهد بود، یعنی هرگاه سازمان‌های عمومی، خرید کالا یا خدمت مورد نیاز خود را به رقابت و مسابقه بگذارند، اشخاص حقوقی یا حقیقی که کمترین قیمت یا مناسب‌ ترین شرایط را پیشنهاد می‌ کنند، برنده معامله خواهند بود.

۲-روش مزایده

مزایده در لغت به‌ معنای «در معرض فروش گذاشتن چیزی، به‌نحوی است که هر خریداری که قیمت بیشتر را پیشنهاد کرد، کالا به وی فروخته شود» و دراصطلاح حقوقی به معامله‌ای گفته می‌شود که طی آن، مالی منقول یا غیرمنقول (همانند زمین و خانه) و متعلق به فرد یا افرادی را از طریق اجرای احکام، مطابق با شرایط مقرر قانونی به‌ فروش بگذارند. قبل از اجرای مزایده، مال از طریق کارشناس رسمی منتخب دادگستری، ارزیابی می‌شود و بهای تعیین‌شده توسط وی، به عنوان بهای پایه‌ی فروش انتخاب می‌شود. به این ترتیب، پیشنهاد شخصی که بالاترین قیمت را بیان نماید، پذیرفته می‌شود و مال موردمزایده به آن شخص که دراصطلاح «برنده‌ی مزایده» نام دارد، منتقل می‌گردد. بنابراین، مزایده به‌ معنای فروختن به بالاترین قیمت است که درمقابل مناقصه قرار دارد.
 به صورت خلاصه مزایده برعکس مناقصه و به معنای انجام معامله با بالاترین قیمت پیشنهادی است.

پیمان‌های مبتنی بر توافق

روش توافق مستقیم:

این روش شبیه قراردادهای خصوصی است و طرفین قرارداد، آزادی عمل بیشتری دارند، البته این مورد محدود و منحصر در معاملات ساده و کم اهمیت است.

روش جلب نظر کارشناس:

بر اساس قانون محاسبات، خرید یا اجاره اموال غیرمنقول با تشخیص بالاترین مقام اجرایی و کسب‌ نظر کارشناس رسمی یا معتمد انجام می‌گیرد.
این که کدام روش انجام شود، در نظام حقوقی ایران هر دو روش پذیرفته شده است. اما اصل بر اجباری بودن روش مسابقه ای و رقابتی در پیمان های دولتی است.
همانطور که گفته شد یکی از روش های انعقاد پیمان های اداری مبتنی بر رقابت مزایده است. طبق تعریف، مزایده به معنای در معرض فروش گذاشتن چیزی است، به ‌نحوی که هر خریداری که قیمت بیشتری را پیشنهاد کرد، کالا به وی فروخته شود.
مزایده در مقابل مناقصه قرار دارد، اگر مزایده یعنی فروختن به بالاترین قیمت تعریف می شود، در مناقصه، کمترین قیمت ارائه‌ شده ملاک عمل است. هرگاه شرکتی یا کارفرمایی برای انجام پروژه‌ای خاص مناقصه برگزار کند، هرکدام از داوطلبان و شرکت‌کنندگانِ در مناقصه که قیمت کمتری را برای انجام پروژه‌  پیشنهاد دهد، برنده و عهده‌ دار انجام پروژه می‌شود.
در هر مزایده باید سه عنصر مزایده‌ گذار، کالا و پیشنهاد دهندگان وجود داشته باشد و مزایده زمانی شکل می ‌گیرد که تقاضا برای کالا یا کالاها بیشتر از مقدار موجود است و پیشنهاد دهندگان برای بدست آوردن کالا با یکدیگر رقابت می ‌کنند.
قبل از مزایده، کالا از طریق کارشناس رسمی منتخب دادگستری، ارزیابی شده و بهایی که وی برای کالا تعیین می کند، به عنوان بهای پایه فروش انتخاب می شود. با انجام مزایده، هر خریداری که بیشترین قیمت را پیشنهاد دهد، کالا به وی پیشنهاد می شود.

اصطلاحات رایج در مزایده

مزایده به‌ معنای فروختن به بالاترین قیمت است که درمقابل مناقصه قرار دارد. در توضیح مزایده موادی وجود دارد که به صورت جداگانه به تعریف آن ها اشاره می شود:
فروشنده: در مزایده فروشنده به شخصی اطلاق می شود که کالای خود را جهت فروش به صورت فوری یا مزایده معرفی نموده و به خریداران عرضه می نماید.
خریدار: شخصی اعم از حقیقی یا حقوقی که در مزایده بالاترین قیمت را جهت خرید کالا پیشنهاد داده و یا اعلام می کند که تمایل دارد کالای عرضه شده جهت فروش فوری را خریداری کند.
قیمت پایه: حداقل قیمتی است که فروشنده حاضر است کالای خود را به آن قیمت بفروشد و در ابتدای مزایده اعلام می کند. این قیمت معمولا توسط کارشناس رسمی تعیین می شود.
قیمت پیشنهادی: قیمتی است که خریدار به عنوان حداکثر قیمتی که حاضر است برای کالا بپردازد اعلام می کند. اما در صورت برنده شدن مزایده کالا به قیمتی پایین تر از آن فروخته خواهد شد.
فروش کالا: در واقع به معنای توافق فروشنده و خریدار جهت معامله کالا به قیمت فروش فروش کالا گفته می شود.
قیمت فروش: فروش فوری همان قیمتی است که فروشنده از ابتدا به عنوان قیمت کالا اعلام نموده است، اما در مزایده برابر است با مبلغی معادل بالاترین قیمت قبل از مبلغ پیشنهادی برنده مزایده به اضافه مقدار پله افزایش.

شاخص های مزایده

شاخص هایی که برای مزایده در نظر گرفته می شود شامل پارامترهایی برای کالا، پیشنهاد، اقلام پیشنهادی و زمان مزایده می شود.
    کالا می تواند دارای قیمت نامشخص (مخفی از عموم) باشدو یا دارای قیمت مشخص باشدیا دارای قیمت وابسته باشد.
    پیشنهاد می تواند به گونه ای باشد که:
– همه پیشنهاد دهندگان از سایر پیشنهاداتی که ارائه می شود با خبر باشند که به آن اصطلاحا سرباز می گویند.
– پیشنهادات می تواند همچنین به صورت سربسته باشد، یعنی پیشنهاد دهنگان از سایر پیشنهادات بی خبر باشند.
    پیشنهادات پیشنهاد کنندگان می تواند:
– دارای سیر صعودی باشد.
– دارای سیر نزولی باشد.
– با اولین پیشنهاد به پایان برسد.
    اقلام پیشنهادی می تواند:
یکی باشد، چند قلم کالای مشابه، چند قلم کالای غیر مشابه یا سبدی از کالاهای مختلف باشد.
    زمان مزایده می‌تواند :
– محدود باشد.
– نامحدود و پایان آن در اختیار مزایده گزار باشد.
– نامحدود و پایان آن با پیروزی یک پیشنهاد دهنده تعیین گردد.

اجباری یا اختیاری بودن روش‌ها

در نظام حقوقی ایران، هر دو روش توافقی و مسابقه‌ای پذیرفته شده است؛ ولی اصل بر اجباری بودن کاربرد روش مسابقه‌ای است. یعنی قانون‌گذار تمایل دارد معاملات دولتی از طریق مزایده یا مناقصه انجام پذیرد.
برای انجام مزایده و مناقصه، قانون‌گذار، نصاب و حدی معین نموده است،
طبق قانون مناقصات ، معاملات کوچک، هر سال تعیین می گردد و معاملات متوسط، معاملاتی که مبلغ آن بیش از سقف مبلغ معاملات کوچک باشد و از ده برابر سقف آن تجاوز نکند؛ و معاملات بزرگ، معاملاتی است که مبلغ آن بیش از ده برابر سقف ارزش معاملات کوچک باشد.

محاسن مزایده و مناقصه

حسن‌ روش‌های مناقصه و مزایده، آن است که از طریق این رقابت می‌توان به بهترین گزینه‌ها دست یافت؛ هم‌چنین رعایت اصل برابری افراد در این‌گونه قراردادها رعایت می شود.
البته معایبی هم‌چون سوق دادن شرکت کنندگان به‌سوی کمیت و عدم توجه به کیفیت که معمولاً در مناقصات مشاهده می‌شود، در این روش‌ها وجود دارد.

 روش اجرای مزایده

برای اجرای مزایده، دعوت عمومی از طریق چسباندن آگهی در معابر عمومی همانند خیابان‌ها و کوچه‌ها، توسط کلانتری محل و درج در روزنامه‌ی کثیر‌الانتشار به‌ عمل می‌آید. علاوه‌بر آن طرفین مزایده یعنی محکوم‌له و محکوم‌علیه (یعنی شخصی که حکم علیه او و همچنین شخصی که حکم به نفع او صادر شده است) توسط ابلاغیه‌ای به جلسه‌ی مزایده که در تاریخ و ساعت و محل مشخصی انجام می‌گیرد، دعوت می‌شوند. همچنین محکوم‌له هم می‌تواند به‌ عنوان خریدار در مزایده شرکت نماید.
چنانچه در دعوت اول مال به‌ فروش نرسد، مزایده برای بار دوم تکرار یا درصورت تقاضای محکوم‌له مال دیگری از محکوم‌علیه معرفی و توقیف می‌گردد. درصورتی‌ که مال، مجددا و با تکرار مزایده به‌ فروش نرسد یا محکوم‌له به قبول مال با قیمت ارزیابی‌شده توسط کارشناس، راضی نشود، مال به محکوم‌علیه بازگردانده می‌شود تا با فروش آن، طلب محکوم‌له را پرداخت نماید.
قوانین و کاربرد مزایده
مواد ۱۱۳ الی ۱۳۶ قانون اجرای احکام مدنی، به شرایط انجام مزایده اشاره دارند. همچنین با توجه به ماده‌ی ۳۴ قانون ثبت، مزایده در معاملات شرطی و رهنی هم کاربرد دارد. درصورتی‌ که بدهکار در ازای بدهی خود مالی را به‌ رهن گذاشته باشد و ظرف مهلت مقرر نتواند بدهی خود را پرداخت کند، طلبکار می‌تواند اجرای مزایده را برای فروش ملک مورد رهن به میزان طلب خود تقاضا کند. آیین‌نامه‌ی اجرای مفاد اسناد رسمی چگونگی فروش و شرایط آن را مشخص کرده است.
نمونه هایی از کاربرد مزایده
یک نمونه می تواند مثال دعاوی خانوادگی باشد، هنگامی که زوجه برای دریافت مهریه با اجرای احکام دادگستری مال زوج را توقیف می‌کند. در این حالت، پس از صدور رأی قطعی و درخواست صدور اجراییه، مال مزبور با اجرای احکام مربوط از طریق مزایده به‌ فروش می‌رسد و معادل مبلغ کارشناسی به زوجه پرداخت می‌شود.
از دیگر موارد کاربرد مزایده، ورشکستگی فرد یا شرکت است. در این صورت، پس از توقف تاجر از پرداخت دیون (بدهی‌‌ها)، مدیر تصفیه برای رسیدگی به مطالبات طلبکاران و تهیه‌ی فهرستی از صورت دارایی‌های ورشکسته اقدام می‌کند. پس از آن، جهت پرداخت طلب طلبکاران، فروش اموال تاجر متوقف (ورشکسته)، به‌جز در موارد استثنایی که باید فورا به‌ فروش برسند (همانند اموالی که ممکن است با گذر زمان از بین بروند)، از طریق مزایده و مطابق با شرایط اجرای قانون احکام مدنی است.
علاوه‌بر موضوعات حقوقی، مزایده در امور کیفری نیز کاربرد دارد. باتوجه به ماده‌ی ۵۲۹ قانون آیین دادرسی کیفری و قانون نحوه‌ی اجرای محکومیت مالی مصوب ۱۳۹۴، در موارد پرداخت حقوق شاکی یا جزای نقدی می‌توان از مزایده استفاده کرد.
بنابراین با توجه به مطالب ذکرشده، بیشترین کاربرد مزایده، درخصوص مطالبه‌ی طلب است که از طریق واحد اجرای احکام دادگستری انجام می‌شود. در هر موردی که مالی وثیقه‌ی طلب طلبکار بوده یا از سوی وی توقیف شده باشد، فروش اموال از این طریق صورت می‌گیرد.

 مشاوره رایگان برای اطلاع از آیین نامه های جدید مزایدات با مشاور ثبت آنلاین